Dus nu bepaalt iedereen mee waarover ik denk?

De media bepalen waarover gedacht wordt. Dat besloten McCombs en Shaw in 1972 wanneer ze de ondertussen veelbesproken en bestudeerde agenda-setting theorie poneerden. Door bepaalde onderwerpen al dan niet te behandelen, kunnen de media invloed uitoefenen op de topics die de mensen bezighouden. ’s Ochtends een blik werpen op de voorpagina’s van de verschillende kranten toont dit fenomeen al duidelijk aan. De keuze die bijvoorbeeld De Standaard maakt om het artikel “Electrabel vraagtstopzetting subsidies voor groene energie” op de voorpagina van hun website te zetten, zorgt ervoor dat verschillende lezers even zullen nadenken over Electrabel. Het gaat een brug te ver om te stellen dat De Standaard in dit voorbeeld dan ook bepaalt wat de lezer dan wel over Electrabel moet denken. Maar door de selectie te maken om dit onderwerp te behandelen, kunnen de media ervoor zorgen dat de lezer dit item op zijn of haar mentale agenda plaatst, en er meer belang aan zal hechten.

Dit was van toepassing in 1972. Toen mensen enkel toegang hadden tot kranten, radio en televisie. Toen ze nog louter passieve ontvangers waren van media-inhouden. Toen er nog geen YouTube en Facebook en Twitter en blogs bestonden. De situatie van nu is onvergelijkbaar met hoe het medialandschap er in 72 uitzag. De komst van het internet heeft al deze structuren onderuit gehaald en nu kan iedereen journalist zijn. Iedereen creëert en heeft toegang tot online content, die veel uitgebreider is dan de bronnen waarop mensen zich konden baseren in 1972.

Een voorbeeld van ook de veranderende agenda-setting macht van de traditionele media is iemands muziekcarrière (Goldberg, 2011). Het is niet langer zo dat een artiest zijn of haar carrière gelanceerd wordt door de radiopresentator die in hem of haar gelooft en een hit maakt van een lied door het vaak te draaien. Nu moeten artiesten actief zijn in sociale netwerken en ook opgepikt worden door gebruikers van muzikale sociale netwerken zoals bijvoorbeeld Last.fm. Via het eenvoudigweg delen van een artikel op Facebook met je vrienden, een tweet de wereld in te sturen of een blog te schrijven, kan je dan nu dus ook mee beïnvloeden waarover je volgers nadenken? Door de veranderde structuren in de media kan dus iedereen mee de agenda bepalen van andere mediagebruikers? Dit klinkt toch als een grote democratische vooruitgang die enorm toegejuicht moet worden? Als niet langer een beperkt aantal mediaprofessionals kunnen selecteren waarover we denken, maar iedereen hier gewicht op kan uitoefenen, maakt dat de media in ieder geval meer pluralistisch.

Anderzijds kan je je dan afvragen of het niet te veel wordt voor de mediagebruiker. Kunnen we door alle bomen het bos eigenlijk nog wel zien? Hebben mensen niet ook een beetje nood aan ‘sturing’ in het bepalen wat nu in feite belangrijk is en waaraan je het meeste aandacht moet besteden? Zijn de traditionele media dan misschien een houvast of constante in de chaos die het tegenwoordige media-aanbod is? En moeten we dus de zogenaamd veranderde agenda-setting functie van de media toch relativeren?

Of moeten we trouwens het hele ‘citizen journalism’ concept niet relativeren? Is het echt zo dat iedereen mee vormgeeft aan het huidige medialandschap? Ikzelf moet zeggen dat – behalve wanneer het occasioneel delen van een krantenartikel op Facebook telt als citizen journalism – ik mezelf tot nu toe niet reken tot deze groep van citizen journalists (misschien is het not done om dit als studente journalistiek op een blog voor een opleidingsonderdeel toe te geven…). Zijn de poorten naar de media en de mogelijkheden om content te creëren echt zo open als sommigen het voorstellen? Citizen journalist worden, vereist toegang tot een medium waarmee je inhouden kan maken, bijvoorbeeld een computer en internetverbinding. Ten tweede heb je ook kennis om met deze media om te gaan nodig. We mogen deze kennis niet als vanzelfsprekend beschouwen, en moeten rekening houden met het feit dat niet iedereen zo vlotjes met de nieuwe media om kan als de meeste jonge mensen van nu die hiermee zijn opgegroeid.

Papacharissi (2006) stelt dat mensen die in de reële wereld sociaal zijn, dit ook zijn in de online wereld. Anderzijds zijn de mensen die niet de neiging hebben zich online te engageren, vaak ook minder sociaal in de offline wereld. Je online activiteit is dus een reflectie van hoe je bent in het reële leven. Ook vond hij dat op 100 internetgebruikers, er gemiddeld één iemand is die content creëert, 10 die hiermee interageren, en 85 anderen die gewoon toekijken. Deze bevindingen dwingen ons de soms overdreven grote rol die aan citizen journalism wordt toegeschreven, toch een beetje te relativeren.

Zo komen we opnieuw bij de vraag die hier eerder gesteld is. Door de veranderde structuren in de media kan dus iedereen mee de agenda bepalen van andere mediagebruikers? Naar mijn idee kunnen een groter aantal mensen tegenwoordig hier meer invloed op uitoefenen, maar het is duidelijk dat niet iedereen dit mee bepaalt. Het lijkt erop dat er eerder sprake is van een verschuiving van de invloed van eerst voornamelijk de traditionele media op de agenda, naar een breder publiek van een beperkte groep actieve citizen journalists. En zelfs deze stelling stelt de situatie misschien te zwart wit voor.

Bron: “Citizen Journalism”, z.d.

Citizen Journalism (z.d.). [11.10.2013, Brainstuck, http://www.brainstuck.com/2008/10/18/citizen-journalism/].
Discover More Music (z.d.). [11.10.2013, Last.fm, http://www.last.fm].
Electrabel vraagt stopzetting subsidies voor groene energie (z.d.). [11.10.2013, De Standaard,           http://www.standaard.be/cnt/dmf20131011_00785719].
Goldberg, G. (2011). Rethinking the public/virtual sphere: The problem with participation. New media & society 13(5).
McCombs, M., E. & Shaw, D., L. (1972). The agenda-setting function of mass-media.  Public opinion quarterly 36(2).
Papacharissi, Z. (2006). Audiences as Media Producers: Content Analysis of 260 Blogs. Taylor & Francis.

Een inleidend woordje

Welkom op deze blog waar ik jullie de komende tijd zal proberen verblijden met mijn inzichten en ideeën rond nieuwe media. Ontzettend spannend, want zowel als schrijver, maar eveneens en vooral als blogger beschouw ik mezelf als vrij tot absoluut onervaren. Ik ben dus benieuwd hoe en of mijn kunde eventueel zal veranderen naarmate de posts vorderen, en kijk uit naar jullie reacties en feedback. 

In ieder geval hoop ik met mijn berichten jullie uit te dagen mee na te denken over nieuwe media en de effecten hiervan op het huidige medialandschap. Veel leesplezier.